Service-Learning
Wat is service-learning?
Service-learning is een ervaringsgerichte onderwijsvorm die leerinhouden en maatschappelijk engagement verbindt. In een service-learning vak gaat een student een maatschappelijk engagement aan, reflecteert daarover en leert zo op persoonlijk, vakinhoudelijk en sociaal-maatschappelijk vlak.
De verbinding tussen leerinhoud en maatschappelijk engagement kan op verschillende manieren vorm krijgen, en is sterk context-afhankelijk. Er bestaan daarom ook verschillende uitingen en interpretaties van wat service-learning is en kan zijn. Ondanks de verscheidenheid, kunnen we enkele kernprincipes identificeren die service-learning praktijken definiëren en deze onderscheiden van andere ervaringsgerichte onderwijsvormen:
Maatschappelijk engagement
Elk service-learning project vertrekt vanuit reële maatschappelijke noden. Deze noden worden in co-creatie tussen docent, student en maatschappelijke organisatie concreet geformuleerd. Alle betrokken stakeholders werken en denken op een gelijkwaardige en wederkerige basis.
Theoretische verdieping
Een service-learning project is geïntegreerd in een curriculum, in de vorm van een keuze- of een verplicht vak. Er moet met andere woorden dus steeds verbinding worden gemaakt tussen vakinhoudelijke inzichten en praktijkervaring. Die theoretische verankering is essentieel.
Reflectie
Persoonlijke reflectie vormt de rode draad doorheen elk service-learning project en zorgt voor een vruchtbare verbinding tussen de theorie en de praktijkervaring.
Bovenstaande drie kernprincipes zijn ook terug te vinden in de service-learning definitie geformuleerd door de European Association of Service-Learning in Higher Education (EASLHE):
Service-learning in higher education is an experiential educational method in which students engage in community service, reflect critically on this experience, and learn from it personally, socially and academically. The activities address human, social and environmental needs from the perspective of social justice and sustainable development, and aim at enriching learning in higher education, fostering civic responsibility and strengthening communities. Service-learning is always recognized with ECTS.”
Naast ‘service-learning’ bestaan er nog heel wat andere termen om maatschappelijke dienstverlening als onderdeel van een onderwijsprogramma aan te duiden. Deze termen verwijzen naar gelijkaardige praktijken, al legt elke term eigen accenten. Binnen het Vlaamse hoger onderwijs wordt naast service-learning ook gesproken van Community Service Learning (CSL) en Community Engaged Learning (CEL), welke beide expliciete nadruk leggen op het belang van de betrokkenheid van maatschappelijke partners, en civic learning, waarbij de focus ligt op betrokkenheid van de nabije omgeving en bewoners van de hogeronderwijsinstelling.
Binnen het Vlaams Netwerk voor Service-Learning in Hoger Onderwijs kiezen we voor de term ‘service-learning’ te gebruiken. Dit doen we omdat we ons zo kunnen verbinden aan de evolutie die eerder al ontstond in Latijns- en Noord-Amerika, en omdat ook de European Association for Service-Learning in Higher Education (EASLHE) kiest voor deze term. Op deze manier sluiten de praktijken in het Vlaamse hoger onderwijs aan bij een bredere internationale beweging. We kiezen voor een schrijfwijze van ‘service-learning’ mét koppelteken, omdat we deze schrijfwijze zien als een visuele voorstelling van de drie kerncomponenten van service-learning: ‘dienen’, ‘leren’, en ‘reflecteren’ als het koppelteken dat beiden met elkaar verbindt.
Meer weten over service-learning?
Waarom service-learning?
Er zijn verschillende redenen om service-learning als onderwijsvorm te integreren in de curricula van het Vlaamse hoger onderwijs. Deze pedagogie biedt een positieve bijdrage voor verschillende stakeholders:
Meerwaarde voor de student
- Intrinsieke motivatie omdat het project ‘echt’ en relevant is
- Actieve betrokkenheid van en contact met het werkveld
- Groeimogelijkheden op persoonlijk, professioneel en sociaal-maatschappelijk vlak
meerwaarde voor de samenleving & maatschappelijke partners
- Ondersteuning bij praktische problemen, aangepast aan de eigen noden van de organisatie
- Bekendmaking van de eigen werking
- Partnerschap met hogeronderwijsinstellingen
- Studenten worden opgeleid tot kritische & verantwoordelijke burgers
Meerwaarde voor de docent & hogeronderwijsinstelling
- Toont de relevantie van de eigen instelling voor de maatschappij
- Validering van eigen onderzoek & theorieën
- Versterking van het eigen onderwijs door samenwerking met maatschappelijke partners.
Essentiële kenmerken van service-learning
Om van een goede service-learning praktijk te kunnen spreken, dienen er enkele essentiële kenmerken aanwezig te zijn. Deze lijst is niet exhaustief, maar geeft een overzicht van de kenmerken waarnaar het meest in de literatuur verwezen wordt.
- Horizontale solidariteit & wederkerigheid
- Actieve rol van de student
- Duurzaam partnerschap
Horizontale solidariteit & wederkerigheid
Actieve rol van de student
Duurzame partnerschappen
