Co-creatie in service-learning

Service-learning is een specifieke manier om onderwijs vorm te geven. De aanhangers van deze methode delen vermoedelijk niet alleen expliciete opvattingen over onderwijs en over de rol ervan in de samenleving, maar ook een aantal impliciete over de richting die de samenleving zelf uit moet.

In de keynote zal Johan De Wilde het publiek vragen in welke van twee heel prototypische onderwijsvisies ze zich het meest herkennen. Is onderwijskwaliteit in de eerste plaats een kwestie van een efficiënt systeem en goede testresultaten op gestandaardiseerde tests of komt het uiteindelijk neer op de mogelijkheid of onmogelijkheid om via onderwijs studenten zichzelf en de samenleving te doen transformeren. De keynote zal poneren dat service learning in de twee visies inpasbaar is. Cocreatie tussen alle partijen is noodzakelijk om te vermijden dat partners verloren lopen in conceptuele verwarring, maar ook om begrip te vinden bij elkaar voor elkaars complementaire doelen.

Hoe kunnen opleidingsteams die cocreatie in service learning aanpakken, zodat de transformationele onderwijsvisie niet verloren gaat in een opleidingspraktijk die vooral gericht is op leerresultaten en efficiëntie?

Kaat Somers (UCSIA) & Nicolas Standaert (KU Leuven)

Ben je nieuw in de Service-learning pedagogie en kom je graag meer te weten over het hoe en wat? Tijdens deze infosessie word je ondergedompeld in de basics van service-learning: Wat zijn de kerncomponenten? Wat is de meerwaarde van Service-learning? Hoe ga ik met deze pedagogie aan de slag in mijn eigen onderwijscontext? Of kom met je eigen vragen die we graag samen met jou en andere deelnemers bespreken.

Sien Wissels (KU Leuven)

Het doel van de cursus ‘Transdisciplinair Maaktheorie’ is om te onderzoeken hoe educatief ontwerponderzoek creatief het real-world-leren kan versterken in de context van STEAM-georiënteerde leerervaringen. Een open oproep voor ontwerpprojecten voor de Europese Jongerenhoofdstad 2024 van de stad Gent leidde tot de uitdaging en de mogelijkheid om een democratische speelruimte te onderzoeken om de rol van architectuur voor stedelijke jongeren te bespreken. We werkten samen met de Gentse Stadsbouwmeester en de Jeugddienst van Gent om onze studenten, leerkrachten-ontwerpers in opleiding, uit te dagen om te onderzoeken hoe ze een creatieve ruimte konden ontwerpen om op een speelse manier over architectuur en de stad te leren. Het doel was om de architecturale geletterdheid bij  jongeren te stimuleren zodat ze volwaardig lid zouden kunnen worden van de publieksjury voor de Gentse Architectuurprijs.

“Denken als een ontwerper” was het centrale concept waarrond geleerd werd via een participatief ontwerpproces. Studenten organiseerden hun kernactiviteiten van denken en maken op basis van het ontwerpmodel: begrijpen, observeren, standpunt innemen, bedenken, prototype maken, testen, herzien. Geleid door voortdurende feedback van verschillende betrokkenen groeide het vertrouwen om concrete ideeën, hulpmiddelen en methodologieën voor te stellen als mogelijke oplossingen. De ervaring van deze collectieve ontwerppraktijk nodigt ook uit tot verdere verkenning van de toegevoegde waarde van het ontwerpperspectief in maatschappelijke debatten. In onze bijdrage evalueren we het resultaat van een eerste iteratie van de cursus op basis van een specifiek model, met behulp van artefacten en ervaringen.

Eva Van Moer & Gerlinde Verbist (UAntwerpen)

Aan Universiteit Antwerpen kunnen alle bachelorstudenten (derde jaar) uit alle opleidingen zich inschrijven voor het opleidingsonderdeel ‘Community Service Learning’. Deze studenten zijn opgeleid in andere vakspecifieke disciplines en werken interdisciplinair samen in service-learning trajecten. Studenten werken niet enkel in co-creatie samen met andere studenten uit andere opleidingen, maar werken ook nog eens samen met niet-academische partners. Service-learning biedt een platform om structureel samen te werken met diverse actoren vanuit meerdere disciplines. Hierdoor kan synergie ontstaan waarbij er gezamenlijk vanuit verschillende perspectieven wordt gekeken. Deze verdieping en verbreding schept opportuniteiten om samenlevingsproblemen te onderzoeken via service-learning.

Ondertussen heeft Universiteit Antwerpen meer dan 5 jaar ervaring met interdisciplinair samenwerken. Tijdens de presentatie staan we stil hoe we doorheen de jaren gegroeid zijn in onze interdisciplinaire aanpak. Hierbij staan enkele vragen centraal: Hoe hebben we ons educatief ontwerp doorheen de jaren aangepast met betrekking tot interdisciplinair leren? Welke verwachtingen hebben we naar studenten en maatschappelijke actoren toe om effectief tijdens het leerproces in co-creatie met elkaar te gaan? Hoe wordt via interdisciplinaire service-learning geleerd op academisch, persoonlijk en maatschappelijk vlak? Hoe ervaren studenten en maatschappelijke partners een interdisciplinaire aanpak? Leidt een interdisciplinaire (of zelfs transdisciplinaire) aanpak altijd tot een interdisciplinair product?

Anke De Malsche & Mieke Schrooten (UAntwerpen)

Tijdens het academiejaar 2023 – 2024 gingen vier masterstudenten uit het vak “Stad, diversiteit en transnationaal sociaal werk” binnen een CSL-traject aan de slag bij ’t Vlot, een organisatie gelegen in Antwerpen-Noord die zich richt op straatbewoners. Gedurende één semester werden de studenten blootgesteld aan de precaire situatie van deze mensen via praktijkwerk, maar werden ze ook inhoudelijk versterkt aan de hand van academische theorieën en concepten, zoals informeel sociaal werk en religieuze solidariteit. Doorheen het semester kregen de studenten verplichte reflectieopdrachten, waaronder het bijhouden van videodagboeken en het neerschrijven van ‘kritische incidenten.’ Het ontleden van hiërarchische relaties tussen student, partnerorganisatie en docent nam een centrale plaats in tijdens het traject. Zo begon het traject met voorbereidende gesprekken tussen docent en partnerorganisatie, om op die manier elkaars verwachtingen te leren kennen en samen een vraagstelling te formuleren waar de studenten rond konden werken: “Wat is de betekenis van presentiewerk voor straatbewoners en hoe kunnen we dat in beeld brengen?”

Vervolgens kregen de studenten de vrijheid om die vraagstelling te benaderen op een manier die volgens hen gepast was. Hun ideeën werden besproken, opgevolgd en ondersteund door de docent en de partnerorganisatie. Er werd uiteindelijk afgeklopt op het maken van een wandeling doorheen Antwerpen-Noord, vanuit het perspectief van straatbewoners en met aandacht voor het presentiewerk van ’t Vlot. Die wandeling werd nadien opgenomen binnen het aanbod van ’t vlot. Daarnaast schreven de studenten een eindpaper waar ze hun praktijkervaringen koppelden aan academische inzichten. Het geheel verliep in de geest van co-creatie; een aanpak die niet enkel zorgt voor een open einde, maar ook voor de mogelijkheid frisse ideeën in te brengen en het maatschappelijk engagement van studenten wist te versterken.

Nele Gulinck (Odisee) samen met CoNnect

Het CoNnect buddyproject koppelt nieuwe Brusselaars aan minder nieuwe Brusselaars om hen te helpen integreren in de stad. Brussel, met zijn 187 nationaliteiten, biedt een unieke context voor dit project, dat sinds 2021 al 170 buddyduo’s heeft gevormd. Het CoNnect buddyproject is een samenwerking tussen de VGC, FMDO, bon-Agentschap Integratie en Inburgering en andere partners. Gedurende zes maanden gaan de duo’s twee keer per maand samen op stap, waarbij ze activiteiten kiezen zoals fietsen, Nederlands oefenen of het verkennen van het vrijetijdsaanbod. Studenten kunnen nu ook deelnemen aan het buddytraject van CoNnect voor hun Community Service Learning (CSL), wat hen de kans geeft om maatschappelijk engagement te tonen en praktische ervaring op te doen.

Het doel is om Service Learning als pedagogische aanpak te verankeren in de bacheloropleiding Sociaal Werk. Het CSL-traject is een keuzevak sinds dit academiejaar 2024-2025 met twee keuzetrajecten, goed voor zes studiepunten, ingebouwd in het curriculum van fase twee, waarbij ook het buddyproject is inbegrepen. Daarnaast is er een internationale component met maandelijkse intervisies en een studiereis naar Turku, Finland, als onderdeel van een Blended Intensive Programme (BIP). Studenten uit het buddytraject wisselen internationaal hun ervaringen uit met studenten uit andere Europese steden. Dit helpt hen om een breder perspectief op sociaal werk te ontwikkelen en te leren van verschillende contexten en praktijken.

Het CoNnect buddyproject biedt waardevolle inzichten voor zij die geïnteresseerd zijn in co-creatie in service-learning projecten. Het bevordert wederkerigheid en samenwerking, en biedt studenten de mogelijkheid om hun internationale vaardigheden te ontwikkelen.

• Pieter Govaerts & Imke Baetens (VUB)
• Het vak “Psychologische Gespreksvoering met Urban Engaged Praktijk” biedt derdejaars bachelorstudenten psychologie een eerste ervaringsgerichte kennismaking met de basishouding en gesprekstechnieken die nodig zijn in de masterstage en het werkveld. Het vak is ontworpen om het maatschappelijk engagement van studenten te stimuleren en zo te verbinden aan theoretische kennis. Studenten werken in zeer diverse maatschappelijke organisaties gericht op het welzijn van mensen en voeren daar een engagement uit van 70 uur. Doorheen verschillende reflectiemomenten zorgen we voor een koppeling met de theoretische kaders en stimuleren we hen om stil te staan bij de impact van hun praktijkervaring. Waar dit voorheen een keuzetraject was voor een kleiner deel van de studenten, is dit nu verplicht voor alle studenten. Deze opschaling van dit vak heeft heel wat groeipijnen met zich meegebracht. Hebben we de studenten teveel keuzemogelijkheden geboden in hoe ze een plaats kunnen krijgen? Zo kunnen ze meedoen aan een selectieprocedure waarbij ze kunnen kiezen uit talloze organisaties, ze kunnen een eigen plaats zoeken of ze kunnen op basis van eerder verworden competenties een deelvrijstelling krijgen.

• Hoe stel je concrete criteria op waaraan een organisatie moet beantwoorden als studenten zelf zoeken naar een eigen plaats? Hoe kunnen we een systeem opzetten waarbij studenten minder de richtlijnen kunnen proberen omzeilen? In deze sessie zullen we specifiek ingaan op de struikelblokken en uitdagingen die we hebben ervaren. Samen met het publiek hopen we een kritische reflectie te kunnen uitvoeren op ons project en brainstormen over mogelijke actiepunten om de samenwerking en resultaten in de toekomst te verbeteren.

• Ingrid Molderez (KU Leuven)

Sinds 2019-2020 maakt het Service Learning vak deel uit van het curriculum van de opleiding Handelswetenschappen (HW) aan de FEB. Drie studentengroepen volgen samen dit vak dat gespreid is over twee semesters. De link met Sociaal Ondernemerschap wordt daarbij expliciet gemaakt omdat binnen een faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen deze manier van ondernemen minder aandacht krijgt. De samenwerking met de sociale ondernemers heeft altijd centraal gestaan met het oog op co-creatie. Er is gekozen voor een projectmodel waarin studenten, in nauwe samenwerking met de organisatie, gezamenlijk een maatschappelijk vraagstuk formuleren en aanpakken. De collaboratieve output vormt het centrale doel. De tot dusver gerealiseerde resultaten hebben een positieve bijdrage geleverd aan zowel de organisatie als de studenten.

Het vak stelt de ‘challenge based learning’ methode centraal. De specifieke aanpak van het vak zorgt voor hordes en uitdagingen die uitnodigen tot een aantal reflecties. De volgende reflecties zullen besproken worden tijdens deze practice boost:

• Hoe een goede balans vinden tussen zelfstandigheid van de studenten en ondersteuning van de docent?
• Hoe ver kan je gaan in de implementatiefase binnen een academische opleiding?
• Hoe studenten leren omgaan met onzekerheid?
• Hoe inhoud met creativiteit verzoenen?

• Aurelie De Smet & Kathia Reynders (KU Leuven)

Tijdens deze workshop lichten we de bevindingen toe uit het onderzoek ‘Levers as a pre-condition for integral education, An exploration of principles and transformative mechanisms of Service-learning in the case of Doelland’ dat afgelopen academiejaar werd uitgevoerd met ondersteuning van het Uniservitate-project. We laten zien hoe het werk van onze collega’s Joris, Daan en Pascal, via een terugkerend engagement, jaar na jaar geleid heeft tot het opbouwen van vertrouwen en solidariteit tussen de diverse betrokkenen en hoe dat vandaag resulteert in de co-creatie van een nieuwe toekomst voor Doel. We zullen hierbij meer bepaald toelichten hoe we deze praktijk hebben doorgelicht, welke ‘principes’ en ‘mechanismen’ daaruit aan het licht kwamen en hoe deze kunnen gelinkt worden aan en bijdragen tot ‘Integral Education’.

Vervolgens gaan we in gesprek met de aanwezigen om te reflecteren over wat de bevindingen uit deze case zouden kunnen betekenen voor andere service-learning praktijken waarbij een vergaande co-creatie met maatschappelijke partners centraal staat. Tijdens dit gesprek willen we komen tot een aantal gemeenschappelijke inzichten rond hoe docenten/onderwijsondersteuners/…  met deze dualiteit en veranderende verhoudingen in de praktijk kunnen omgaan en hoe hogeronderwijsinstellingen hun personeelsleden hierin (nog beter) kunnen ondersteunen. Daarbij gaan we in op twee concrete reflectiethema’s:

• De dualiteit in de rol van service-learning begeleiders; die een schipperen inhoudt tussen ‘persoonlijk engagement’ en ‘vertegenwoordiging’ van het instituut waar men voor werkt. Hebben de aanwezigen deze dubbele rol ook zelf reeds ervaren? Welke voor- en nadelen bieden elk van deze ‘petjes’? Welke machtsverhoudingen zijn hier al dan niet in het spel?
• De andere verhouding tussen studenten en docenten/onderwijsondersteuners/… bij service-learning. Welke invloed heeft het feit dat we studenten bewust uit hun comfortzone brengen op de begeleiding die we hierbij dienen te bieden? Hoe vinden we een middenweg tussen ‘bij de hand houden’ en ‘loslaten’? Hoe gaan we om met het feit dat dit ‘midden’ wellicht voor elke student ergens anders ligt?

Ine Hanssen, Ann Haepers, Franne Schepers, Ilse Lamers & Liselot Thijs (UHasselt)

UHasselt profileert zich als civic universiteit door studenten actief te betrekken bij maatschappelijke uitdagingen via co-creatie. Binnen de opleiding revalidatiewetenschappen en kinesitherapie wordt deze missie verwezenlijkt in het opleidingsonderdeel Co-creatie in de welzijns- en zorgsector uit het derde bachelorjaar. Het doel van dit vak is om studenten via co-creatieve samenwerking te laten bijdragen aan maatschappelijke noden en hen tegelijkertijd praktijkervaring en interprofessionele vaardigheden te laten opdoen. In kleine teams werken studenten aan projecten die in nauwe samenwerking met externe partners worden ontwikkeld. Hierbij passen de studenten theoretische kennis toe in een praktische context en ontwikkelen zij essentiële vaardigheden zoals samenwerken, kritisch denken en probleemoplossing. Voorbeelden van projecten zijn bewegingsprogramma’s voor personen met een niet-aangeboren aandoening, een activiteitenprogramma bij personen met een visuele beperking of projecten ter verbetering van de ergonomie bij maatwerkbedrijven. Naast het uitvoeren van deze projecten reflecteren studenten uitgebreid op hun leerervaringen en de maatschappelijke impact van hun werk. Dit doen ze vanaf dit academiejaar in interdisciplinaire reflectiesessies, waarin studenten vanuit verschillende UHasselt-opleidingen samenkomen om samen te reflecteren over hun service-learning ervaringen.

De co-creatieve aanpak zorgt voor een duidelijke win-winsituatie. Studenten benoemen de praktijkervaring als essentieel voor hun professionele ontwikkeling, waaronder het verdiepen van interprofessionele samenwerking en een sterker besef van hun maatschappelijke rol. Externe partners waarderen de concrete en duurzame oplossingen die uit de projecten voortkomen. De focus op duurzaamheid zorgt ervoor dat de ontwikkelde projecten ook na afronding bruikbaar blijven, wat resulteert in een langdurige meerwaarde voor de organisaties en de gemeenschap.

Lotte Ovaere (UCLL)

Elk academiejaar, aan het begin van het tweede semester, werken ongeveer 50 derdejaarsstudenten KMO & Ondernemen gedurende drie weken in teams als consultants voor startups en vzw’s in de circulaire en sociale economie. De studenten analyseren het businessplan van de opdrachtgever, voeren een klantenanalyse uit, doen een kleinschalig marktonderzoek, ontwikkelen een concreet marketing- of communicatieplan en/of organiseren een evenement.

Hierdoor leren de studenten sociale en circulaire businessmodellen toepassen, systeemdenken en co-creëren. Ze bouwen zelfstandig netwerken op en leggen contacten met verschillende stakeholders in de circulaire en sociale economie. Via dit opleidingsonderdeel willen we dat studenten leren en vooral in de praktijk ervaren dat duurzaamheid en sociale gelijkheid hand in hand kunnen gaan door hun maatschappelijk engagement te richten op kwetsbare groepen. We leggen de nadruk op de koppeling tussen praktisch engagement in de sociale/circulaire economie en het leren over duurzame en sociale economie en bijbehorende businessmodellen.

De studenten nemen de rol van echte consultants op zich: ze geven advies over de vraagstukken waarmee de partnerorganisaties worstelen in een circulaire context met een sociale component. De partnerorganisaties zetten de studenten actief in als consultants en geven hen opdrachten waarin ze hun talenten maximaal kunnen benutten. De docenten fungeren als coaches en ondersteunen de studenten in hun rol als consultant, met een focus op kritische reflectie. De doelgroep wordt betrokken doordat de consultingopdracht een concrete oplossing biedt voor hun probleem. Waar nodig worden ze door de studenten bevraagd.

Studenten en partnerorganisaties werken samen aan een duurzamere en socialere maatschappij. De studenten leren op een andere manier met elkaar omgaan door samen via kritische reflectie diepgaand in te gaan op leerstof en leerervaringen. Daarnaast bouwen ze een netwerk en professionele relaties op die hen nog lang van pas kunnen komen. De partnerorganisaties ontwikkelen een jaarlijkse en dus duurzame samenwerking met UCLL als kennisinstelling en kunnen groeien dankzij de kennis die de studenten inbrengen, kennis die niet altijd aanwezig is binnen de partnerorganisaties.

Bieke Vandamme (Arteveldehogeschool)

Voorlezen aan Huis is een initiatief waarbij studenten Kleuteronderwijs kinderen (5 à 6 jarigen) thuis voorlezen om taalontwikkeling te stimuleren en gelijke onderwijskansen te bevorderen. Door interactief voor te lezen en in dialoog te treden met ouders, ontwikkelen studenten hun communicatieve (interculturele) vaardigheden en leren ze omgaan met diversiteit. Het project richt zich vooral op kansarme gezinnen, waar voorlezen minder vanzelfsprekend is, door diverse redenen. Studenten krijgen praktische tips om een goede leesomgeving te creëren en leren hoe ze ouders kunnen betrekken bij het voorleesproces. Dit project draagt tevens bij aan de taalvaardigheid van kinderen en versterkt de band tussen school en gezin, met als doel de onderwijskansen van alle kinderen te vergroten.

Voorlezen aan Huis biedt niet enkel voor de betrokkenen gezinnen een meerwaarde, ook voor onze studenten is het een rijke leerervaring. Studenten ervaren de cruciale rol van de sociale omgeving in de taalontwikkeling van kinderen. Daarnaast oefenen studenten hoe ze op een respectvolle en ondersteunende manier kunnen communiceren met ouders. Door deze interacties ontwikkelen studenten een dieper begrip van de uitdagingen waarmee deze gezinnen te maken hebben. Door intervisie met medestudenten en reflectieopdrachten krijgen de studenten inzicht in hun eigen vooroordelen en leren ze constructief omgaan met onbekende situaties. Ze leren hun blik te verruimen, wat hun empathie en begrip voor verschillende leefwerelden vergroot. Studenten werken niet alleen samen met de school, maar ook met de lokale bibliotheek. Ze ervaren hoe onderwijs kan bijdragen aan sociale rechtvaardigheid en krijgen zo een eerste kennismaking met Community Service Learning. Voorlezen aan Huis bereidt onze studenten voor op hun rol als leerkracht en hun bijdrage aan een inclusieve samenleving.

 Leene Leyssen (UCLL)

In de bacheloropleiding lager- en kleuteronderwijs van UCLL lerarenopleiding campus Diest bieden we al sinds enkele jaren een keuze opleidingsonderdeel (zoom out – profilering) ‘leren door maatschappelijk engagement’ van 12 studiepunten aan. De studenten engageren zich voor 80 tot 120 uur in een door hen gekozen organisatie die een doelgroep met extra uitdagingen ondersteunt. Daarnaast voeren ze voor 180 uur een onderzoek uit vanuit de nood van de organisatie. Dit levert een onderling afgesproken eindproduct op voor de organisatie en een bachelorproef voor de student en de hogeschool.

Dimitri en Linda deden als derdejaarsstudenten van de kleuteropleiding hun Service-Leaning ervaring en hun onderzoek bij vzw Kind en Taal (https://www.kindentaal.be/). Katrien Jansegers  (Algemeen directeur bij vzw Kind en Taal) was mentor van het project. Door de co-creatie van de studenten, de organisatie  en de opleiding realiseerden beide studenten een mooi eindresultaat waarbij het resultaat dankbaar wordt ingezet in de organisatie. Dimitri optimaliseerde het aanbod voor begrijpend luisteren in de taalbaden die Kind en Taal organiseert bij kleuters. Hierdoor versterken de kinderen hun vaardigheden rond begrijpend luisteren waardoor hun onderwijskansen stijgen. Linda schreef een draaiboek rond de simulatie van de instapklasjes bij Kind en Taal, om de ontwikkeling van schoolrijpheid bij kinderen in kwetsbare gezinnen te ondersteunen. Ook hier versterken we de onderwijskansen van deze kinderen.

In de presentatie gaan we eerst dieper in op de inhoud en de werkwijze van het vak om dan kennis te maken met de organisatie vzw Kind en Taal. Katrien vertelt hoe zij haar rol van mentor in de Service-Learning ervaring  en het eindproduct van de studenten ervaren heeft. De resultaten van de studenten komen aan bod. Ook Linda, onze afgestudeerde studente doet – als haar werkagenda het toelaat – een woordje over haar bachelorproef en haar ervaring.

• Ilke Adam (VUB)

De (Advanced) Master in European Integration aan de VUB wordt vooral gevolgd door werkstudenten. De lessen in deze master vinden ’s avonds plaats, in het Engels. Vanaf het jaar academiejaar 2025-2026 kunnen studenten binnen deze master een specifieke keuze maken tussen verschillende ‘study tracks’, waaronder ‘migratie en diversiteit’. In elk van deze ’tracks’ wordt een ‘professionaliseringsseminarie’ gegeven. In de track migratie en diversiteit zullen we dit seminarie ontwikkelen als een service-learning traject. De voorbereidende lessen zullen worden gebundeld in een 3-dagen crash-course in maart 2026. Daarna zullen de studenten zich engageren in één van de 3 organisaties: European Council for Refugees and Exile (ECRE), European Network against Racism en Umbrella Refugee Committee (URC). In twee van deze organisaties zullen de studenten een beleidsanalyse maken, in één organisatie zullen de studenten ingeschakeld worden in eerstelijnswerk met vluchtelingen. Tijdens deze practice boost maken we samen een reflectie over dit nieuwe service-learning vak. Enkele vragen die tijdens de sessie aan bod kunnen komen:

• Hoe de academische component vormgeven? Welk type lectuur aanbieden, bv. over beleid, service-learning, etc.?
• Wat zijn realistische taken voor studenten in een service-learning traject, in het bijzonder voor werkstudenten?
• Hoe en welke afspraken te maken met de partnerorganisaties?
• Hoe de begeleiding van studenten vormgeven? En hoe kan de maatschappelijke partner daarin betrokken worden?
• Hoe kan de service-learning (participatie in de lessen, het engagement en de reflectie) beoordeeld worden?
• Wat zijn tips & tricks voor een succesvol service-learning traject?

• Jan-Peter Sandler (KU Leuven)

Transdisciplinary Insights is een honoursprogramma voor bachelor- en masterstudenten aan het Institute for the Future van de KU Leuven waarin studenten over één academiejaar samenwerken aan een uitdaging die vertrekt vanuit een wicked problem. Doorheen het vak leren studenten transdisciplinair onderzoeken en samenwerken in groepen van verschillende faculteiten en opleidingsniveaus. Via een reeks workshops maken studenten kennis met verschillende methoden en oefeningen om gedeelde inzichten te bekomen. Daarnaast worden ze tijdens hun samenwerking ondersteund door twee a drie coaches die de co-creatie proberen te bevorderen.  Ze gaan op zoek naar maatschappelijke partners om te betrekken in het formuleren en zoeken naar oplossingen. De resultaten van de teams zijn divers zoals Flipper the System, een spel om te leren over het antropoceen, of een transdisciplinaire kennis co-creatie werksessie over de Belgische paraatheid voor een pandemie met academici, politici, maatschappelijke groepen, en farmaceutische koepelorganisaties.

In ons programma leggen we de nadruk op co-creatie tussen studenten en maatschappelijke partners vanuit een transdisciplinaire onderzoeksbenadering. Wij streven naar een gelijkwaardig co-creatie proces waarin de betrokken studenten en partners een gelijkwaardige bijdrage kunnen leveren in het project. Echter streven we nog steeds naar verdieping en verbetering van onze kennis over onderwijsactiviteiten die de coaches kunnen gebruiken om deze co-creatie te bevorderen. Tijdens deze practice-boost gaan we in op praktische vraagstukken waar wij in ons programma mee worstelen. We willen zo een inspirerende uitwisseling organiseren met andere service-learning docenten om zo een kruisbestuiving van ideeën te bekomen voor onszelf en voor de deelnemers.

• Erik Claes & Floor Michielsen (Odisee)

Sinds 2020 doen docenten sociaal werk van Odisee aan actieonderzoek met OCMW-gerechtigden en maatschappelijk werkers. Streefdoel: precaire toegang tot rechten aankaarten en gedeelde ervaringskennis valoriseren in noodzakelijke hervormingen binnen Brusselse OCMW’s.

Methodiek: we werken via digital storytelling om ervaringskennis van gerechtigden en maatschappelijk werkers hoorbaar te maken. Vervolgens lezen we deze digitale verhalen in groep, met rechthebbenden en maatschappelijk werkers, om vanuit gedeelde ervaringskennis dialoog aan te gaan met OCMW-beleidsverantwoordelijken. De docenten betrekken reeds geruime tijd studenten in het actieonderzoek en pionieren er met community service learning. Deze workshop laat zien wat hier de mogelijkheden en uitdagingen zijn in co-creatief samen-leren. Meer specifiek bespreken we hoe de methodiek van digital storytelling zich hier toe leent.

Ian Komac & Anouschka van Keulen (VUB)

Tijdens de afsluitende sessie van de netwerkdag richten we de blik op de toekomst. Hoe kan de cocreatieve dimensie van service-learning nog meer doelgericht worden versterkt? Waar liggen kansen, meerwaarde en aandachtspunten? Inzichten uit de verschillende ateliers worden samengebracht en afgetoetst aan de bevindingen het Europese project ‘Supporting Professionals and Academics for Community Engagement’ (SPACE). In dit project – een samenwerking tussen universiteiten en maatschappelijke partners uit België, Kroatië, Ierland en Spanje – werd aan de hand van een bevraging nagegaan hoe partnerorganisaties de samenwerking met universiteiten ervaren. De resultaten tonen een genuanceerd beeld. Respondenten waarderen de samenwerking met studenten en academici, maar kaarten ook een aantal aandachtspunten aan zoals het gebrek continuïteit, de nood aan wederzijdse affiniteit en het belang van vertrouwen. Tijdens de slotsessie zullen we deze bevindingen toelichten en samen reflecteren op wat dit betekent voor de toekomst van service-learning en cocreatie in het Vlaamse hoger onderwijs.